De ‘gouden’ encyclopedie, deel 5: Zilver!

We zijn inmiddels aangeland bij de letter Z – de “Z” van zilver, weliswaar noemen we het onze ‘gouden’ encyclopedie, maar dit ook zeer bekende edelmetaal mag daarin zéker niet ontbreken. Want, wat weet u eigenlijk van zilver? Hoe en waar wordt het gevonden, gewonnen en tot sieraden en gebruiksvoorwerpen verwerkt? En is het ook een veelvuldig gebruikt metaal voor de industrie? Kunt u oud zilver, net als oud goud, ook weer verkopen en zijn er ook verschillen in de gehaltes zilver?
Na deze bloggen bent u een stuk wijzer over zilver.

De waarde van zilver

De waarde van zilver komt – net als bij goud- tot stand door het wereldwijd gespeelde spel van vraag en aanbod. Goud prijkt met stip bovenaan, en alhoewel zilver op plek 2 prijkt, betekent dat geenszins dat de waarde van zilver kan wedijveren met die van goud. Die waarde is namelijk stukken lager, eenvoudigweg omdat het minder schaars is, makkelijker gewonnen kan worden tegen lagere kosten. De waarde van zilver fluctueert minder dan de waarde van goud, maar is desalniettemin 24 uur per dag in beweging.   Maar ook het glanzende zilver is een metaal dat al eeuwenlang geliefd is bij edelsmeden over de hele wereld, die er graag sieraden en gebruiksvoorwerpen van maken. In tegenstelling tot goud en platina, kan zilver na verloop van tijd zwart worden door oxidatie. Maar… even een poetsdoek erover en de glans is terug als vanouds: in volle glorie!

Hoe en waar wordt zilver gevonden en gewonnen?

Aangenomen wordt dat het eerste edelmetaal (zilver én goud), zo’n 8.000 jaar geleden werd gevonden in gebergten van de Balkan; Turkije, Perzië en Afghanistan. Omstreeks het jaar 3.000 voor Christus werd zilver voor het eerst gevonden in Egypte. Omdat het nog zeldzaam was, kende men er aanvankelijk zelfs een hogere waarde aan toe dan aan goud. Zilver kent meer vindplaatsen dan andere edele metalen. Tegenwoordig wordt zilver vooral gewonnen in mijnen in Zuid-Amerika; Mexico, Peru, de Verenigde Staten, Australië en Canada. Van oudsher is Mexico een van de grootste vindplaatsen van zilver. Al ten tijde van ontdekkingsreiziger Columbus haalden met name de Spanjaarden het witte edelmetaal daar massaal uit de grond.
Zilver vinden we in de natuur zowel in ‘gedegen’ toestand, maar ook in erts. Gedegen zilver wil zeggen dat er ook andere metalen in zitten, waaronder koper, goud, kwik, bismut en antimoon. De reden dat zilver in de natuur vaker ‘chemisch gebonden’ voorkomt, is dat zilver heel makkelijk de verbinding aangaat met zwavel en chloor. Het mineraal Argentit (chemische formule Ag2S) is een zilversulfide en is het belangrijkste zilvererts. Het Franse woord voor zilver (l’argent) komt hier vandaan. Zilver wordt dezer dagen bijna uitsluitend gewonnen als een bijproduct bij de winning van koper, lood en zink.

Zilver wordt een betaalmiddel

Zowel goud als zilver staan aan de wieg van ons huidige geldstelsel. Doordat deze edele metalen zo geliefd en schaars waren, kon iemand die deze metalen in bezit had, vrijwel alles verkrijgen als ruilmiddel. Doordat de waarde ook redelijk stabiel was, werd het als geld gebruikt en werden er munten van geslagen. Zelfs na de introductie van papiergeld, werden de meeste valuta gerelateerd aan de waarde van goud en zilver.

Zilver en hebzucht

In vele oude geschriften van de Grieken, de Romeinen en de Israëlieten, vinden we talloze verhalen terug over zilver. Niets was de volkeren in de oudheid echter vreemd en net zoals tegenwoordig, wekten de edele metalen de hebzucht op en dat betekende helaas ook dat ze niet altijd de beste eigenschappen in de mens naar boven haalden. Meer dan eens stonden edelmetalen aan het begin van strijd en oorlogen. Was er sprake van aanzienlijke bezittingen aan goud en zilver, dan was dat meestal niet verkregen door hard en lang te werken. Vaak werd het verkregen als buit van plunderingen, onderdrukking, of was het ‘t resultaat van een overwonnen oorlog.
Tonnen aan zilver werden in het verleden ook vaak omgesmolten om er oorlogen mee te kunnen financieren. Zo staat beschreven dat de bekende Franse Zonnekoning – Lodewijk XIV – zijn schitterend bewerkte gebruiksvoorwerpen liet omsmelten om met de opbrengst de Spaanse Successieoorlog te kunnen financieren. En niet alleen zijn eigen zilver. Edelen kregen van hem het bevel al het zilver dat in hun bezit was te laten omsmelten, wat tot gevolg heeft dat zilveren voorwerpen uit die tijd nog steeds zeer zeldzaam en dus zeer waardevol zijn.