Auteur: LinQxx

Goud spreekt tot ieders verbeelding. Het is schaars, moeizaam te winnen, geldt voor velen als hét symbool van rijkdom. Komt daar binnenkort een einde aan? Want het laatste nieuws uit Zwitserland: Je kunt het zeldzame edelmetaal ook zelf maken.

Alchemisten hebben honderden jaren lang geprobeerd om lood in goud te veranderen. Alchemie is een oude tak van de natuurfilosofie, waarbij geleerden op speculatieve wijzen materie onderzochten. De voorloper van de moderne scheikunde die eind achttiende eeuw zijn intrede deed. De alchemisten voegden chemicaliën toe en mengden het met andere metalen. Maar helaas, het had nooit het edelmetaal goud tot resultaat. Piet van Duppen, hoogleraar kernfysica én goudsmid van de Katholieke Universiteit Leuven weet waarom het niet lukte: ‘Ze hadden geen kernreacties’.

Inzoomen op goudatoom

Om goud te kunnen maken, moeten we volgens hem inzoomen op het metaal tot op het goudatoom. Atomen bestaan net als een zonnestelsel uit een kern en losse deeltjes die er als planeten in banen omheen vliegen. ‘Een atoomkern is opgebouwd uit een aantal protonen, de positieve kerndeeltjes en een aantal neutronen, die elektrisch neutraal zijn’, aldus Van Duppen. Het aantal protonen in een kern bepaalt welkelement het is. Waterstof –het lichtste element –heeft één proton. Het zwaarst bekende is oganesson: 118 protonen. Goud zit daar tussenin, met79 protonen. Rondom de kern draaien precies zoveel negatief geladen elektronen als het aantal protonen in de kern. Het atoom wordt daardoor elektrisch neutraal. Alle atomen samengeplakt, vormen de goudklomp.

Goud maken met een deeltjesversneller

Al het goud op aarde is ooit ontstaan door de energie van kernreacties in sterren die er niet meer zijn. Piet van Duppen is onderzoeker bij CERN, het Europese centrum voor kernonderzoek in Zwitserland en Frankrijk, waar zich deeltjesversnellers bevinden. Dit apparaat geeft losse protonen een gigantische snelheid (tot in de buurt van de lichtsnelheid), zodat ze als een kogel atoomkernen aan stukken kunnen schieten. De onderzoekersvulden een buisje met lood en schoten daar de protonen van CERN op af.Af en toe brak daarbij een loodkern. Lood heeft 82 protonen en als daar door de impact van hetafgevuurde proton op de atoomkern drie protonen af geschoten worden, komen weop 79 protonen: goud. Klinkt simpel. Alleen: er gaan niet met elk schot drie protonen af; soms meer, soms minder. Kom je op 47 protonen, dan krijg je zilver.

De deeltjesversneller kan een miljoen tot een miljard goudatomen per seconde maken. Dat lijkt veel, maar Van Duppen relativeert: ‘Ik heb eens uitgerekend: om een ring van goud te maken, heb je honderdduizendjaar nodig.’ Het kost niet alleen héél veel tijd, maar ook gigantisch veel energie. En dan hebben we het nog niet gehad over de prijs van een deeltjesversneller of een kernreactor.

Zelf goud maken: geen goudmijn

U snapt het al: hier ga je niet rijk van worden. Het is niet iets waarmee we in onze hobbykelder zelf aan de slag kunnen. Maar dergelijk onderzoek is wel fascinerend en levert een vermogen aankennisen inzichtenop. En daar zullen we hopelijkin de toekomst met zijn allen in een of andere vorm wel profijt van hebben.

Bron: Quest.nl-Technologie

Goud. Zowel het woord als het materiaal spreken al duizenden jaren tot de verbeelding. In onze eerste blog las u al dat dit geliefde metaal minimaal zo oud is als onze aarde. In ons taalgebruik speelt het woord goud ook een belangrijke rol. Er zijn tal van uitdrukkingen en gezegdes waar ‘goud’ in voorkomt. Een kleine bloemlezing.

Iets tegen goud opwegen
Er heel veel voor betalen

Iemand in goud beslaan
Iemand zeer waarderen

Zo zuiver als goud
Volkomen zuiver zijn

De kip met de gouden eieren slachten
Iets wegdoen waar je veel profijt van had

Goudeerlijk zijn
Alhoewel goud als ‘dood’ edelmetaal geen karaktereigenschappen kan hebben, begrijpt iedereen meteen wat ermee bedoeld wordt.

Eigen haard is goud waard
Oost west, thuis best

Zijn gewicht in goud waard zijn
Iets of iemand is van groot belang, of zeer nuttig

Spreken is zilver –zwijgen is goud
Zwijgen kan soms meer betekenis hebben dan woorden

Slecht goud wil niet getoetst wezen
Iemand met een slecht geweten, vreest nader onderzoek

Geen goud zonder schuim
Niets is volmaakt; alles heeft zijn schaduwzijde

Woorden op een goudschaaltje wegen
Heel goed nadenken over wat je gaat zeggen of wat algezegd is

Koeien met gouden horens beloven
Iets beloven dat bijna onmogelijk is

Een gouden zadel maakt geen ezel tot paard
De mens zelf verandert niet door uiterlijkheden

Net als het goud zelf, kennen ook spreekwoorden en gezegdes met goud geen corrosie of erosie, want ze overleven al eeuwenlang in onze taal. Alhoewel de aarde vol zit met allerlei metalen als zilver, koper, lood, aluminium, willen mensen al duizenden jaren toch het liefste goud bezitten. Wat is er toch zo begeerlijk aan dat gele glimmende metaal? Misschien moeten we dat mysterie gewoon accepteren voor wat het is: Goud is en blijft de Koning der metalen.

U zult niet de eerste zijn die bij de verkoop van gouden sieraden wordt opgelicht. Wellicht heeft u ze geërfd van uw moeder of tante, of is het goud dat al tientallen jaren bij u in de kast ligt, of waarvan één oorbel mist of een slotje defect is. U ziet een opvallende advertentie in een huis-aan-huis blaadje waarin staat dat u daar de allerhoogste prijs krijgt voor oud gouden u besluit eindelijk alle laden eens goed door te spitten en uw schatten om te zetten in klinkende munt. Maar hoe weet u nu of u werkelijk waar voor uw goud krijgt?

Ga goed voorbereid op pad

1. Zoek, eventueel met behulp van een vergrootglas) naar de keurmerken die u informatie verschaffen over het goudgehaltevan de sieraden. Het maakt in prijs namelijk een groot verschil of het 14 of 18 karaat is.

2. Verwijder zo mogelijk de edelstenen alvast zelf. U krijgt dan een eerlijk gewicht aan goud omdat de inkoper niet hoeft in te schatten wat het gewicht van de stenen is dat hij eraf moet trekken.

3. Weeg de sieraden met een keukenweegschaal.

4. Kijk online naar de huidige wereldmarktprijs van goud, bijvoorbeeld op Kitco.com; u vindt daarna enig zoeken ook de actuele prijs in euro’s per kilo. Dat is handiger, omdat de goudprijs normaal gesproken standaard wordt uitgedrukt in dollars per tray ounce, zijnde 31,1 gram.

5. Vergelijk daarna de aankoopprijzen van opkopers van goud online. Wanneer op de website alleen de prijs staat die betaald wordt voor zuiver goud, dan moet u even gaan rekenen. Bijvoorbeeld een gouden armband die 10 gram weegt met het merkteken 750, bevat 75% goud, oftewel 18 karaat. Die armband bevat dus 7,5 gram puur goud.

6. Bedenk wel dat de prijzen van opkopers altijd wat lager zijn dan de internationale goudkoers. Sieraden bestaan bijna nooit uit puur goud maar zijn meestal gemengd met andere metalen en uiteraard mag de opkoper er ook wat aan verdienen. Hij moet het goud naar een smelterij brengen, die hem smeltverlies in rekening zal brengen.

7. U kunt altijd eerst om een vrijblijvende taxatie vragen. Neem uw legitimatiebewijs mee als u van plan bent om het goud meteen te verkopen. Een betrouwbare handelaar zal altijd om uw legitimatie vragen om zodoende de handel in gestolen juwelen tegen te gaan.

8. Vraag of de handelaar uw goud zichtbaar wil wegen, dus waar u bij bent. Een betrouwbare handelaar zal altijd een geijkte weegschaal met een keurmerk gebruiken. Kijk met hem mee en informeer wat het gewicht is. Is dat gelijk met wat u thuis heeft gewogen, dan zit u goed. Want één gram verschil kan al gauw tientallen euro’s aan opbrengst schelen.

9. Een dorpsjuwelier lijkt wellicht het meest betrouwbaar, maar de vraag is of dat ook automatisch betekent dat hij u de hoogste prijs zal bieden. Als u op zeker wilt gaan, gaat u bij meerdere adresjeslangs. Soms krijgt u zelf de reiskosten vergoed wanneer u besluit tot verkoop over te gaan.

10. Maar let op: de waarde van het goud dat u krijgt van een inkoper zal uiteraard altijd afwijken van de waarde van het sieraad wanneer u het opnieuw zou aanschaffen.

Goud is het meest buigzame, maar ook het meest kwetsbare onder de metalen. Eén ons goud (met een gewicht van 28 gram) kan afbreken en verspreiden over maar liefst 300 vierkante meter. Goud kan primawarmte en elektriciteit geleiden en zal niet verweren onder invloed van lucht of andere chemische stoffen. Wanneer goud fijn verdeeld is, kan het ook zwart, groen of paars van kleur zijn.

Kent u de chemische eigenschappen van goud?

De goudverbindingen die het meeste voorkomen zijn goud chloride (AuCl3) en goudachtig zuur (HAuCl4).Een mengseltje van één deel salpeterzuur met drie delen zoutzuur noemt men aqua regia, omdat het goud oplost. Wist u overigens dat goud ook voorkomt in zeewater, maar dat er (nog) geen effectief economische haalbaar proces is ontdektwaarmee men het kan onttrekken aan de zee?

Het effect van goud op uw gezondheid

Inademing van goudstof kan irritatie veroorzaken wanneer iemand daaraan langdurig of in grotere hoeveelheden wordt blootgesteld. Het inslikken van goud heeft voor zover wij wetengeen effect op de gezondheid. Op de huid en de ogen kan goud irritatie en allergische reacties veroorzaken. Tegenwoordig kun je goudvlokjes vinden in allerlei fancy drankjes, maar aan goud worden ook geneeskrachtige capaciteiten toegekend. Zo zou colloïdaal goud een goed vervoersmiddel zijn voor medicijnen, omdat het goud zich zou hechten aan kankertumoren. Colloïdaal goud zijn enkele microscopisch kleine goudpartikeltjes, die zijn opgelost in water. Dit wordt ook wel verkocht als een zogenaamd verjongingsmiddel of voor de behandeling van allerlei aandoeningen. Verschillende natuurgeneeswijzen gebruiken goudwater of colloïdaal goud bij de behandeling van zowel geestelijke als lichamelijke aandoeningen, zoals reuma, kanker, zwaarlijvigheid, chronische pijn, menopauzeklachten en impotentie. Het ‘wondermiddel’ wordt daarnaast ingezet bij verslavingen en depressies. Kostbare illusie Chinezen in de oudheid waren ervan overtuigd dat het doorslikken van stoffen die lang houdbaar zijn, zoals goud of jade, hun eigenschappen overdragen op degene die de substantie opdrinkt. In de traditionele geneeskunst in China werden gouden munten meegekookt met de rijst om op die maniergoudmoleculen aan het water toe te voegen. De effecten van colloïdaal goud zijn echter nooit echt onderzocht bij mensen. Goud is op zichzelf niet giftig, maar of het slikken van goudpartikeltjes zonder gevaar kan, is nog maarde vraag. Een klein flesje colloïdaal goud kost online minstens € 50, maar hoogstwaarschijnlijk koopt u slechts een illusie. Maar ach, goud spreekt immers al duizenden jaren tot ons allerverbeeldingen dat zal waarschijnlijk altijd zo blijven.

Puur goud bestaat uit 99,99% goud. Dat goud is echter te zacht en te kneedbaar om juwelen van te maken. Karaat -aangeduid met de letter ‘K’-is de eenheid die we gebruiken om de zuiverheid van goud in juwelen te meten. Puur goud (99,9%) is24 karaat (24K) goud en heeft een natuurlijkekleur.75% Puur goud wordt gemengd met 25% andere metalen, zoals zilver, koper etc. Dit goud wordt dan iets minder fel geel van kleur. Goud in deze vorm en zuiverheid wordt het meest gebruikt voor juwelen. U herkent 18 karaats goud aan de markering 750 of 0,75, hetgeen verwijst naar het percentage goud dat het juweel bevat, namelijk 75%. Goud van 14 karaat (14K) komt eveneens vaak voor is bestaat uit 58,5% puur goud en 9 karaats (9K) goud bevat 37,5% goud. Goud van 9 karaat zal echter sneller zijn glans verliezen en oxiderendoor de aanwezigheid van andere metalen. Ook transpiratie, water en chemicaliën zullen sneller voor aantasting van het juweel zorgen. Al met al zullen juwelen van 18 karaat goud veel langer mooi blijven en dus langer meegaan.

Hoe worden andere kleuren goud gemaakt?

Goud in zijn puurste vorm is donkergeel. Naast geelgoud, kennen we de goudkleuren rosé, wit en platina. Die kleuren komen tot stand doordat er andere metalen aan worden toegevoegd, zoals koper, zilver, zink etc. Niet alleen de kleur wordt daardoor beïnvloed, maar ook zorgen deze metalen voor een steviger en resistenter soort goud. We noemen een dergelijke procedure ‘legering’. Rose goud wordt verkregen door het toevoegen of verhogen van het gehalte aan koper in de goudlegering. Wit goud verkrijgt men door de toevoeging van palladium. Dit vereist iets meer voorbereiding en onderhoud, vandaar dat wit goud over het algemeen duurder is dan geel goud. Vroeger werd er nogal eens nikkel aan toegevoegd om wit goud te verkrijgen, maar dit is wettelijk niet meer toegestaan in bijvoorbeeld Nederland omdat meer dan de helft van de bevolking door de jaren heen een nikkelallergie heeft ontwikkeld. Alleen voor sieraden die niet direct op de huid gedragen worden, mag men nog nikkel gebruiken. Er wordt een film van rhodium aan het goud toegevoegd zodat het een wittere glans krijgt en de gele kleur verdwijnt. Dit noemen we rodineren. Een nadeel is wel dat dit laagje eraf kan slijten, zodat de gele kleur eronder weer tevoorschijn komt. Maar of u nu kiest voor geel goud, wit of rosé goud; het blijft een kwestie van smaak, trends en vooral persoonlijke voorkeur.

Goud is een zuivere stof, die uit één soort atomen bestaat: de goudatomen, oftewel ‘Au’. Goud kun je niet zelf maken door bijvoorbeeld een chemische reactie op te wekken, omdat goud een basiselement is. Je zou denken dat de wetenschap inmiddels wel ver genoeg gevorderd is om dat wel mogelijk te maken, bijvoorbeeld door een kernsplitsings-reactie zoals bij een atoombom. Maar zelfs de meest hevige kernreactie zou niet meer dan een fractie aan goud opleveren, dus dat zou absoluut niet rendabel zijn. Voor het ontstaan van goud zijn veel heftiger kernreacties nodig en wel ver buiten onze eigen planeet.

Hoe ontstaat goud?

Goud ontstaat op het moment dat er een kernreactie plaatsvindt door een extreem grote massa. Sterren die minstens tienmaal zwaarder zijn dan de zon, zijn daarvoor de potentiële bronnen. Het goud dat zo ontstaat zal erachter aan de sterren blijven plakken en komt niet in het heelal terecht tot het moment dat de sterren exploderen (‘supernova’) of op elkaar botsen. Pas dan zullen de buitenste schillen van de sterren wegschieten en juist in die buitenste lagen zal zich het goud bevinden dat door de sterren werd aangemaakt.

Goud daalt op de aarde neer

Na de eerste sterrenexplosies werden vele andere sterren gevormd uit de vrijgekomen stoffen. Gaswolken dwarrelden in het heelal rond en die vormden de basis van de zon en andere planeten van ons zonnestelsel. Dezelfde basisstoffen als van de zon, zijn ook te vinden in die planeten en goud is één van de kostbare onderdelen. Toen de zon en de aarde +4,6 miljard jaar geleden ontstonden, was het meeste goud dat op onze aarde gevonden wordt dan ook al aanwezig; eigenlijk heel bijzonder als je er goed over nadenkt. Goud in zijn meest pure vorm bestaat uit 99,9% goud en is zelfs te koop en bijvoorbeeld gouden munten en goudbaren.

Er komt geen goud meer bij

Het is niet waarschijnlijk dat er grote hoeveelheden goudwolkenop onze hoofdenzullen neerdalen. De hoeveelheidgoud diewe nu nog vinden, zal niet veel anders zijn dan over duizenden jaren. Wie weet bergen andere sterrenstelsels wel enorme hoeveelheden goudin zich, maar zolang dievoor ons onbereikbaar zijn, zal goud altijd een kostbareen uniekedelfstof blijven. Dat betekent ook dat goud nu en in de verre toekomst zijn unieke waarde zal behouden.

Goud – aurum in het Latijn – is een zeer geliefd edelmetaal dat minimaal net zo oud als onze planeet aarde. Al het goud dat gevonden wordt op aarde is ontstaan toen een grote ster explodeerde en de stofdeeltjes in het zwaartekrachtveld van onze zon terechtkwam, op het moment dat de planeten in ons zonnestelsel gevormd werden. Hoe bijzonder is dat?
Een edelmetaal is een scheikundige aanduiding voor metalen die niet aangetast worden door zuur of oxidatie. Ook zilver en platina behoren tot de edelmetalen. Goud is relatief zwaar, dat komt door de hoge dichtheid. Zou je bijvoorbeeld een literpak yoghurt vol storten met goud, dan zou dat pak meer dan 19 kilo wegen!
Goud heeft een aantal zeer bijzondere kenmerken, zoals de kleur. De meeste edelmetalen zijn grijs- of witachtig van kleur. Maar goud heeft een heel andere en meer bijzondere kleur en wordt in vele culturen dan ook gerelateerd aan de zon. Het is een relatief zacht materiaal waardoor je het vrij makkelijk kunt verwerken en bewerken. Goud heeft een smeltpunt van 1063,85 graden Celsius en heeft nog meer bijzondere eigenschappen, zoals het uitstekend geleiden van elektriciteit en warmte. Het reflecteert licht bijzonder goed en het is door de eeuwen heen een kostbaar materiaal gebleven, mede natuurlijk omdat het schaars is.

Wie ontdekte de bijzondere waarde van goud?

Men gaat ervan uit dat de Egyptenaren degenen waren die voor het eerst goud ontdekten. Egyptenaren waren hun tijd vér vooruit. Gebleken is dat zij al 2.600 jaar voor Christus goud als betaalmiddel gebruikten en Egyptenaren waren meesters in het bewerken van goud tot sieraden en ornamenten. In het graf van de bekendste Egyptische farao Toetanchamon, werd een schat aan voorwerpen en sieraden van goud gevonden, waaronder de meest waardevolle: het gouden dodenmasker van Toetanchamon. In vele musea over de hele wereld zijn tal van voorbeelden te zien van de prachtige ambachtelijk gemaakte sieraden en voorwerpen van de Egyptenaren, die zelfs in onze huidige tijd – duizenden jaren later – nog steeds niet zouden misstaan. Ook in Zuid-Amerika speelde goud een belangrijke rol bij de Inca’s en de Azteken. Spanjaarden die ruim 500 jaar geleden aan land kwamen, troffen enorme hoeveelheden goud aan in de vorm van sieraden en allerlei gebruiksvoorwerpen. Helaas smolten de Spanjaarden deze vaak al snel om tot goudstaven.

Goud zorgt voor dollartekens in de ogen..

En wat te denken van de ‘goldrush’ zoals die halverwege de 19^e eeuw in Amerika plaatsvond? In 1848 ontdekt timmerman James Marshall voor het eerst een geelachtig metaal tussen zand en grind in de American River in California. Hij haast zich naar het huis van zijn opdrachtgever John Sutter, alwaar een test met koningswater uitwijst dat het om goud gaat. Het gerucht verspreidt zich razendsnel en zorgt voor een gigantische toeloop van mannen die halsoverkop richting vindplaatsen vertrekken in de hoop snel rijk te worden.  Er zijn nog geen regels in het begin en velen denken dat de welvaart aan de horizon gloort, maar het is een hardvochtig en zwaar bestaan. De gouddelvers leven in erbarmelijke omstandigheden; tenten en houten bouwvallen en het werk is zwaar. Vaak wordt de helse werkweek afgesloten met vertier en geweld, in saloons, bordelen en goktenten. Er zijn geen voorzieningen en de straten raken ernstig vervuild. Wie wel rijk wordt, zijn de handelaren die brood zien in de grote toeloop van gelukszoekers en die bouwmaterialen, munitie, voedsel en grafstenen verkopen.  In latere jaren neemt de goudvoorraad af en zijn gecompliceerdere technieken nodig om het dieper gelegen goud te bereiken. Discovery Channel en National Geographic Channel zenden series uit waarin professionele gouddelvers gevolgd worden. En dan blijkt dat zelfs vandaag de dag het winnen van goud geen sinecure is.

China: the place to be

De grootste goudproductie vinden we tegenwoordig in het verre oosten, in China, dat de leidende positie van Zuid-Afrika inmiddels heeft overgenomen. Ook in Indonesië wordt behoorlijk wat goud gewonnen. In Europa zit te weinig goud in de grond om rendabel te zijn voor delving. In Nederland of België zul je na heel veel geduld hooguit wat goudschilfers vinden in de grote rivieren, dus rijk zul je daar niet van worden.
Al met al zijn vele volkeren al duizenden jaren lang gefascineerd door die bijzondere delfstof goud, tot op de dag van vandaag en ongetwijfeld ook tot ver in de toekomst.