Maand: februari 2023

Wist u dat oplosbare zilverzouten, met name AgNO_3,  al dodelijk kunnen zijn bij concentraties van + 2 gram? Het kan ernstige verwondingen veroorzaken wanneer deze vloeistof in contact komt met de ogen. Huidcontact kan huidirritatie veroorzaken. Blootstelling aan hoge concentraties dampen kan duizeligheid, kortademigheid, hoofdpijn of ademhalingsinfecties veroorzaken. Extreem hoge concentraties veroorzaken slaperigheid, verwarring, bewusteloosheid en kunnen zelfs coma of de dood tot gevolg hebben. De risico’s bij inademing zijn ook aanzienlijk en behoorlijk giftig. Het kan maagklachten veroorzaken, misselijkheid, overgeven en diarree. Aspiratie van het materiaal in de longen na inslikken of wanneer men gaat overgeven, kan een chemische longontsteking veroorzaken die fataal kan aflopen.

Overmatige chronische blootstelling aan zilver, kan bij mensen hartritme stoornissen veroorzaken, permanente hersenbeschadiging en beschadiging van het zenuwstelsel.
Zilververbindingen worden heel langzaam opgenomen door de lichaamsweefsels, waardoor er een blauw- of blauwgrijze huidverkleuring ontstaat (arigiria of argyrie). Het is een dermatologische aandoening die wordt veroorzaakt doordat iemand elementair zilver, zilverstof of zilververbindingen (zilvernitraat, zilverbromaat of zilverjodide) binnenkrijgt. Na inname zullen de zilverzouten zich ophopen in de huid, waar ze door zonlicht worden geoxideerd. Dat is exact hetzelfde proces dat foto’s doet ontwikkelen. De verkleuring zal het eerst zichtbaar worden in de vingernagels en verspreidt zich geleidelijk naar het gelaat en het tandvlees, totdat uiteindelijk het hele lichaam is aangedaan. Hoogstwaarschijnlijk is de huidverkleuring onomkeerbaar, want het zilver hoopt zich op in de diepste huidlagen. Lasertherapie, of zelfs chirurgische verwijdering van de bovenste huidlagen (zoals sommige patiënten ondergaan), zijn daarom volstrekt zinloos.

Gevaarlijk bij inwendig gebruik

Aan het eind van de 19^e en begin van de 20^e eeuw kwam deze aandoening vaak voor omdat in die tijd zilveroplossingen frequent werden gebruikt in de geneeskunde. De laatste jaren worden de meeste gevallen van argyrie toegeschreven aan de consumptie van zelfgemaakt colloïdaal zilver (zilverwater, dat soms als voedingssupplement wordt gebruikt) bij alternatieve geneeswijzen. Vóór de ontdekking van penicilline werd dit middel veelvuldig voorgeschreven als antibioticum bij infecties, zoals syfilis. Tot 1938 was colloïdaal zilver in de Verenigde Staten aangemeld als geneesmiddel. In de geneeskunde van vandaag wordt colloïdaal zilver niet meer inwendig gebruikt. Als voedingssupplement is het in de EU-lidstaten ook inmiddels verboden. Het mag alleen nog als bacteriedodend middel voor uitwendig gebruik worden verkocht en in Duitsland bijvoorbeeld als plantenbeschermingsmiddel.

Argyrie komt ook voor bij mensen die via voeding (bijvoorbeeld via het tafelzilver) óf via de lucht (bijvoorbeeld fabrieksarbeiders in fabrieken waar men met zilver werkt), langdurig zilver binnenkrijgen. Afgezien van de huidverkleuring, treden er gelukkig geen andere negatieve verschijnselen op. Argyrosis kennen we als een soortgelijke aandoening in het oog, waar zilverstapeling zich voordoet. Een aandoening die hieraan verwant wordt is chrysiasis; dat is een verkleuring van de huid die zich voordoet als gevolg van ophoping van goud in de huid.

Al met al een behoorlijk giftig goedje dat zilver wanneer je het binnen krijgt. Bij normaal gebruik zoals bij het dragen van sieraden, is er echter geen vuiltje aan de lucht en kunt u zorgeloos genieten van dit bijzondere edelmetaal!

Eigenschappen en toepassingen van zilver

Zilver is een buigbaar edelmetaal dat iets harder is dan goud. Het is eenvoudig te bewerken en beschikt over een witte glans. Van alle metalen heeft zilver de beste elektrische geleidbaarheid en tevens de laagste overgangsweerstand, dus zelfs beter dan die van koper en goud. Goud wordt echter vaker toegepast omdat het niet corrodeert. Zilver heeft het Atoomnummer 47 en de chemische aanduiding is Ag. Het smeltpunt is 962 graden Celsius en het kookpunt 2212 graden Celsius. Zilver wordt wel verwerkt in soldeer, stroomplinten en stopcontacten. Zilver is ook de beste licht weerkaatsende stof die we kennen en dat is dan ook de reden dat er spiegels van gemaakt worden. Zilveren spiegels worden wel voorzien van een beschermlaag om te voorkomen dat ze barsten. Zilver werd vroeger vaak gebruikt om munten van te maken, maar tegenwoordig worden daarvoor vaak andere metalen gebruikt.
Sterling zilver – dat is de benaming voor een legering die 92,5% zilver bevat, wordt ook gebruikt om sieraden en bijzondere gebruiksvoorwerpen zoals bestek van te maken.
Met zilver en zink of zilver en cadmium maakt men batterijen met een lange levensduur. Zilvernitraat (AgNO₃) is lichtgevoelig en men gebruikt dat om fotofilm en fotopapier van te maken. Zilver jodide (Agl) gebruikt men om kunstmatig wolken te creëren voor de productie van regen. Al met al dus heel wat bijzonder eigenschappen en toepassingen!

Waarom wordt zilver zwart?

Zilver kan door oxidatie verkleuren. Oxidatie is een chemische reactie die zich voordoet als zilver in aanraking komt met waterstofsulfide (zwavelwaterstof). Waterstofsulfide is een gas dat overal in de lucht voortkomt en dat zorgt voor het dunne zwarte laagje op zilveren voorwerpen. Oxidatie is echter een geheel natuurlijk proces en is dan ook niet schadelijk voor het zilver. Oxidatie gebeurt bij alle producten en sieraden die gemaakt zijn van zilver, ook die van het eerste gehalte zilver. Het gehalteteken duidt het soort en het gehalte van het edelmetaal zilver aan. Het meesterteken, ook wel verantwoordelijkheidsteken genoemd, laat zien wie een artikel heeft gemaakt of wie het op de markt heeft gebracht (het importeursteken).

Wat betekent ‘de Waarborgwet’?

De Waarborgwet is de oudste vorm van consumentenbescherming in Nederland. Intentie is om de consument te beschermen tegen bedrog ten aanzien van de gehaltes van edelmetalen in sieraden, uurwerken en gebruiksvoorwerpen en ook om de ondernemers te beschermen tegen oneerlijke concurrentie.  Elke ondernemer is verplicht een platina, gouden of zilveren voorwerp te laten waarborgen voordat het in Nederland in de handel wordt gebracht, tenzij het voorwerp reeds beschikt over een gehaltemerk. Vastgelegd is beneden welke massa aan platina, goud of zilver een voorwerp niet behoeft te worden gewaarborgd. Voor de verschillende edelmetalen kan die ondergrens verschillend worden vastgesteld. De verplichting is overigens ook van toepassing op een voorwerp waarvan het eerder aangebrachte gehaltemerk niet langer leesbaar is. Een waarborginstelling beschikt over een accreditatie van de Stichting Raad voor Accreditatie of van een andere nationale accreditatie-instantie die het vertrouwen rechtvaardigt dat de waarborginstelling haar taken conform de eisen gesteld in de wet, vervult.

Wat zijn de keurtekens van zilver?

Keurtekens garanderen het juiste gehalte aan zilver, goud en platina.
Koopt u een sieraad of gebruiksvoorwerp van zilver, goud of een ander edelmetaal, dan is dat een bijzondere en vaak kostbare aanschaf. Maar, waar kunt u nu als consument op letten wanneer u een dergelijke aankoop overweegt? Met andere worden: hoe weet u of het edelmetaal ‘echt’ is?
Zoals u in de vorige alinea kon lezen, hebben we in Nederland de Waarborgwet. Die verplicht juweliers, edelsmeden en groothandelaren in sieraden hun producten van edelmetaal te (laten) voorzien van keurtekens. Dat is van toepassing voor alle gouden voorwerpen vanaf 1 gram en voor zilver geldt een minimumgewicht van 8 gram en voor platina van 0,5 gram. Sieraden en artikelen die minder wegen, zijn vrijgesteld van het aanbrengen van een keurteken.

Koopt u sieraden van goud, zilver of platina, dan bent u dus in Nederland goed beschermd. Let dus wel bij de aankoop op de aanwezigheid van de keurtekens; dat is immers uw waarborg!