Maand: januari 2023

We zijn inmiddels aangeland bij de letter Z – de “Z” van zilver, weliswaar noemen we het onze ‘gouden’ encyclopedie, maar dit ook zeer bekende edelmetaal mag daarin zéker niet ontbreken. Want, wat weet u eigenlijk van zilver? Hoe en waar wordt het gevonden, gewonnen en tot sieraden en gebruiksvoorwerpen verwerkt? En is het ook een veelvuldig gebruikt metaal voor de industrie? Kunt u oud zilver, net als oud goud, ook weer verkopen en zijn er ook verschillen in de gehaltes zilver?
Na deze bloggen bent u een stuk wijzer over zilver.

De waarde van zilver

De waarde van zilver komt – net als bij goud- tot stand door het wereldwijd gespeelde spel van vraag en aanbod. Goud prijkt met stip bovenaan, en alhoewel zilver op plek 2 prijkt, betekent dat geenszins dat de waarde van zilver kan wedijveren met die van goud. Die waarde is namelijk stukken lager, eenvoudigweg omdat het minder schaars is, makkelijker gewonnen kan worden tegen lagere kosten. De waarde van zilver fluctueert minder dan de waarde van goud, maar is desalniettemin 24 uur per dag in beweging.   Maar ook het glanzende zilver is een metaal dat al eeuwenlang geliefd is bij edelsmeden over de hele wereld, die er graag sieraden en gebruiksvoorwerpen van maken. In tegenstelling tot goud en platina, kan zilver na verloop van tijd zwart worden door oxidatie. Maar… even een poetsdoek erover en de glans is terug als vanouds: in volle glorie!

Hoe en waar wordt zilver gevonden en gewonnen?

Aangenomen wordt dat het eerste edelmetaal (zilver én goud), zo’n 8.000 jaar geleden werd gevonden in gebergten van de Balkan; Turkije, Perzië en Afghanistan. Omstreeks het jaar 3.000 voor Christus werd zilver voor het eerst gevonden in Egypte. Omdat het nog zeldzaam was, kende men er aanvankelijk zelfs een hogere waarde aan toe dan aan goud. Zilver kent meer vindplaatsen dan andere edele metalen. Tegenwoordig wordt zilver vooral gewonnen in mijnen in Zuid-Amerika; Mexico, Peru, de Verenigde Staten, Australië en Canada. Van oudsher is Mexico een van de grootste vindplaatsen van zilver. Al ten tijde van ontdekkingsreiziger Columbus haalden met name de Spanjaarden het witte edelmetaal daar massaal uit de grond.
Zilver vinden we in de natuur zowel in ‘gedegen’ toestand, maar ook in erts. Gedegen zilver wil zeggen dat er ook andere metalen in zitten, waaronder koper, goud, kwik, bismut en antimoon. De reden dat zilver in de natuur vaker ‘chemisch gebonden’ voorkomt, is dat zilver heel makkelijk de verbinding aangaat met zwavel en chloor. Het mineraal Argentit (chemische formule Ag2S) is een zilversulfide en is het belangrijkste zilvererts. Het Franse woord voor zilver (l’argent) komt hier vandaan. Zilver wordt dezer dagen bijna uitsluitend gewonnen als een bijproduct bij de winning van koper, lood en zink.

Zilver wordt een betaalmiddel

Zowel goud als zilver staan aan de wieg van ons huidige geldstelsel. Doordat deze edele metalen zo geliefd en schaars waren, kon iemand die deze metalen in bezit had, vrijwel alles verkrijgen als ruilmiddel. Doordat de waarde ook redelijk stabiel was, werd het als geld gebruikt en werden er munten van geslagen. Zelfs na de introductie van papiergeld, werden de meeste valuta gerelateerd aan de waarde van goud en zilver.

Zilver en hebzucht

In vele oude geschriften van de Grieken, de Romeinen en de Israëlieten, vinden we talloze verhalen terug over zilver. Niets was de volkeren in de oudheid echter vreemd en net zoals tegenwoordig, wekten de edele metalen de hebzucht op en dat betekende helaas ook dat ze niet altijd de beste eigenschappen in de mens naar boven haalden. Meer dan eens stonden edelmetalen aan het begin van strijd en oorlogen. Was er sprake van aanzienlijke bezittingen aan goud en zilver, dan was dat meestal niet verkregen door hard en lang te werken. Vaak werd het verkregen als buit van plunderingen, onderdrukking, of was het ‘t resultaat van een overwonnen oorlog.
Tonnen aan zilver werden in het verleden ook vaak omgesmolten om er oorlogen mee te kunnen financieren. Zo staat beschreven dat de bekende Franse Zonnekoning – Lodewijk XIV – zijn schitterend bewerkte gebruiksvoorwerpen liet omsmelten om met de opbrengst de Spaanse Successieoorlog te kunnen financieren. En niet alleen zijn eigen zilver. Edelen kregen van hem het bevel al het zilver dat in hun bezit was te laten omsmelten, wat tot gevolg heeft dat zilveren voorwerpen uit die tijd nog steeds zeer zeldzaam en dus zeer waardevol zijn.

Het houdt niet op, goud (en niet te vergeten platina en zilver); wij raken er nooit over uitgepraat!
Edelmetalen die al sinds het ontstaan van onze planeet aarde aanwezig zijn. Zo ontstond goud in het heelal door een botsing van neutronensterren en kwam zo in de gesmolten kern van de aarde terecht. Fascinerend toch? En platina, is dat het edelste van alle edele metalen… of?

• Platina
  Platina staat bekend als het zuiverste, duurzaamste en meest zeldzame edelmetaal ter wereld. Maar wat is het eigenlijk? Het is een scheikundig element met het symbool Pt en atoomnummer 78. Een van nature wit edelmetaal waarvan het zuiveringsproces 5 tot 6 maanden in beslag neemt. Het smeltpunt is hoog: 1772 °C.  Zuid-Afrika is goed voor 68% van de wereldproductie, gevolgd door Rusland en Zimbabwe. Door de hogere dichtheid is er meer platina nodig om een ring van dezelfde grootte te maken als een gouden ring. De productie is arbeidsintensiever en vraagt meer vakkennis. Platina sieraden bestaan voor 85 à 99% uit zuivere platina, aangevuld met bijv. iridium, ruthenium of kobalt. Staat er 900 in een platina ring, bevalt hij 90% zuiver platina. Platina verliest nooit zijn kleur, in tegenstelling tot wit goud. In de oorlog stonden veel mensen vrijwillig hun platina sieraden af voor militaire toepassingen, vanwege zijn duurzaamheid.
• Rood goud
  What’s in a name? De naam zegt het al inderdaad: Rood goud is goud met een rode kleur…
  Het goud dat in rood goud zit, is echter exact hetzelfde als het goud dat in geel of in wit goud zit. Een sieraad van goud is namelijk nooit 100% van goud – dan zou het namelijk veel te zacht zijn – maar er worden metalen als zilver, koper en nikkel aan toegevoegd. Zo bestaat bijvoorbeeld 14-karaats goud uit 58,5% puur goud en de rest, 41,5%, is dus géén goud. Wil men rood goud produceren, dan wordt meer koper dan nikkel toegevoegd, en dat is dan ook de reden dat het goud roder is. Het aandeel goud blijft in rood goud dus hetzelfde, maar door het maken van een legering (dat is de toevoeging van andere metalen), wordt de kleur van het goud beïnvloed. Sommige mensen denken dat hoe roder het goud is, hoe meer (of minder) goud een sieraad bevat. Dat is dus een fabeltje, want de rode kleur van het goud staat in geen relatie tot de zuiverheid. Goud dat in sommige landen, zoals bijvoorbeeld Turkije of Suriname wordt verhandeld, is vaak roder maar lang niet altijd. En dat betekent dus ook niet dat rood goud per definitie uit een van die landen afkomstig is.
  
  
• Sloopgoud
  Sieraden of voorwerpen van goud die oud, kapot of helemaal versleten zijn, noemt men sloopgoud. Het goud van sloopgoud is niet anders van samenstelling dan nieuw goud; het is immers alleen een aanduiding voor de staat waarin het gouden voorwerp of sieraad zich bevindt. Ook de waarde van sloopgoud is niet anders dan van ‘nieuw’ goud. Sloopgoud wordt door inkopers vaak en graag ingekocht tegen actuele dagkoersen. De koers van goud fluctueert door diverse factoren, zoals vraag en aanbod, economie, koers van de dollar, politieke onrust en oorlogen, geldontwaarding (oftewel inflatie) en de overheid. Sloopgoud wordt later vaak omgesmolten (‘gesloopt’). Gouden munten en baren worden meestal niet omgesmolten, want deze vormen van goud zijn gestandaardiseerd, hetgeen betekent dat exact bekend is hoeveel zij wegen en hoe hoog het goudgehalte is.

Wit goud
Wit goud komt als metaal in deze vorm niet in de natuur voor. Goud dat in de natuur wordt gevonden, is namelijk ALTIJD geel van kleur. Wit goud wordt door de mens wit gemaakt. Het is namelijk een samenstelling – oftewel – legering – van geelgoud met zilver, palladium en soms ook koper. Er kunnen grote verschillen in zowel kleur als prijs van wit goud bestaan omdat wit goud op diverse manieren kan worden gelegeerd. Een voorbeeld daarvan is rhodineren. In dat geval wordt een gouden sieraad verguld met een dun laagje Rhodium; een wit edelmetaal. Hierdoor krijgt het sieraad dus een witte goudkleur. Nadeel is wel dat het buitenste laagje er na enige tijd, of bij intensief gebruik, van af kan slijten. Een andere methode is legering met veel zilver of nikkel. In de legering wordt dan een grotere hoeveelheid dan anders aan zilver of nikkel toegevoegd. Dat zijn beide witte metalen, waardoor de goudkleur zijn witte uiterlijk verkrijgt. Het aandeel goud in de legering blijft hetzelfde goud van bijv. 14 of 18 karaat.
Wist u overigens, dat er naast de meest bekende kleuren goud (geel, rood en wit) er nog andere kleuren goud bestaan? Ja echt! Groen goud, paars goud en blauw goud bestaan ook! De kleuren ontstaan allemaal op dezelfde wijze: door het goud met andere (edel)metalen te mengen.

Is wit goud meer waard dan geel goud?
Het goud in wit goud is niet anders als goud van andere kleuren; dat maakt dus geen verschil voor de waarde. Wit goud van 14 karaat is niet anders dan geel goud van 14 karaat en heeft dus dezelfde waarde. Soms worden mensen op het verkeerde been gezet, doordat sieraden van wit goud vaak iets duurder zijn dan sieraden van geel goud. Dat zit hem echter niet in het aandeel aan goud, maar in het arbeidsproces. Het is immers meer werk om wit goud te maken door de legeringen en die prijs vindt u uiteraard terug in het eindproduct; het wit gouden sieraad. Wilt u wit goud verkopen, dan krijgt u er helaas niet méér voor terug dan voor geel of rood goud, of welke andere kleur goud ook. Het (sloop)goud dat wordt ingekocht wordt immers weer omgesmolten en dan gaat het puur om de prijs van het metaal.