Maand: september 2022

Goud spreekt tot ieders verbeelding. Het is schaars, moeizaam te winnen, geldt voor velen als hét symbool van rijkdom. Komt daar binnenkort een einde aan? Want het laatste nieuws uit Zwitserland: Je kunt het zeldzame edelmetaal ook zelf maken.

Alchemisten hebben honderden jaren lang geprobeerd om lood in goud te veranderen. Alchemie is een oude tak van de natuurfilosofie, waarbij geleerden op speculatieve wijzen materie onderzochten. De voorloper van de moderne scheikunde die eind achttiende eeuw zijn intrede deed. De alchemisten voegden chemicaliën toe en mengden het met andere metalen. Maar helaas, het had nooit het edelmetaal goud tot resultaat. Piet van Duppen, hoogleraar kernfysica én goudsmid van de Katholieke Universiteit Leuven weet waarom het niet lukte: ‘Ze hadden geen kernreacties’.

Inzoomen op goudatoom

Om goud te kunnen maken, moeten we volgens hem inzoomen op het metaal tot op het goudatoom. Atomen bestaan net als een zonnestelsel uit een kern en losse deeltjes die er als planeten in banen omheen vliegen. ‘Een atoomkern is opgebouwd uit een aantal protonen, de positieve kerndeeltjes en een aantal neutronen, die elektrisch neutraal zijn’, aldus Van Duppen. Het aantal protonen in een kern bepaalt welkelement het is. Waterstof –het lichtste element –heeft één proton. Het zwaarst bekende is oganesson: 118 protonen. Goud zit daar tussenin, met79 protonen. Rondom de kern draaien precies zoveel negatief geladen elektronen als het aantal protonen in de kern. Het atoom wordt daardoor elektrisch neutraal. Alle atomen samengeplakt, vormen de goudklomp.

Goud maken met een deeltjesversneller

Al het goud op aarde is ooit ontstaan door de energie van kernreacties in sterren die er niet meer zijn. Piet van Duppen is onderzoeker bij CERN, het Europese centrum voor kernonderzoek in Zwitserland en Frankrijk, waar zich deeltjesversnellers bevinden. Dit apparaat geeft losse protonen een gigantische snelheid (tot in de buurt van de lichtsnelheid), zodat ze als een kogel atoomkernen aan stukken kunnen schieten. De onderzoekersvulden een buisje met lood en schoten daar de protonen van CERN op af.Af en toe brak daarbij een loodkern. Lood heeft 82 protonen en als daar door de impact van hetafgevuurde proton op de atoomkern drie protonen af geschoten worden, komen weop 79 protonen: goud. Klinkt simpel. Alleen: er gaan niet met elk schot drie protonen af; soms meer, soms minder. Kom je op 47 protonen, dan krijg je zilver.

De deeltjesversneller kan een miljoen tot een miljard goudatomen per seconde maken. Dat lijkt veel, maar Van Duppen relativeert: ‘Ik heb eens uitgerekend: om een ring van goud te maken, heb je honderdduizendjaar nodig.’ Het kost niet alleen héél veel tijd, maar ook gigantisch veel energie. En dan hebben we het nog niet gehad over de prijs van een deeltjesversneller of een kernreactor.

Zelf goud maken: geen goudmijn

U snapt het al: hier ga je niet rijk van worden. Het is niet iets waarmee we in onze hobbykelder zelf aan de slag kunnen. Maar dergelijk onderzoek is wel fascinerend en levert een vermogen aankennisen inzichtenop. En daar zullen we hopelijkin de toekomst met zijn allen in een of andere vorm wel profijt van hebben.

Bron: Quest.nl-Technologie

Goud. Zowel het woord als het materiaal spreken al duizenden jaren tot de verbeelding. In onze eerste blog las u al dat dit geliefde metaal minimaal zo oud is als onze aarde. In ons taalgebruik speelt het woord goud ook een belangrijke rol. Er zijn tal van uitdrukkingen en gezegdes waar ‘goud’ in voorkomt. Een kleine bloemlezing.

Iets tegen goud opwegen
Er heel veel voor betalen

Iemand in goud beslaan
Iemand zeer waarderen

Zo zuiver als goud
Volkomen zuiver zijn

De kip met de gouden eieren slachten
Iets wegdoen waar je veel profijt van had

Goudeerlijk zijn
Alhoewel goud als ‘dood’ edelmetaal geen karaktereigenschappen kan hebben, begrijpt iedereen meteen wat ermee bedoeld wordt.

Eigen haard is goud waard
Oost west, thuis best

Zijn gewicht in goud waard zijn
Iets of iemand is van groot belang, of zeer nuttig

Spreken is zilver –zwijgen is goud
Zwijgen kan soms meer betekenis hebben dan woorden

Slecht goud wil niet getoetst wezen
Iemand met een slecht geweten, vreest nader onderzoek

Geen goud zonder schuim
Niets is volmaakt; alles heeft zijn schaduwzijde

Woorden op een goudschaaltje wegen
Heel goed nadenken over wat je gaat zeggen of wat algezegd is

Koeien met gouden horens beloven
Iets beloven dat bijna onmogelijk is

Een gouden zadel maakt geen ezel tot paard
De mens zelf verandert niet door uiterlijkheden

Net als het goud zelf, kennen ook spreekwoorden en gezegdes met goud geen corrosie of erosie, want ze overleven al eeuwenlang in onze taal. Alhoewel de aarde vol zit met allerlei metalen als zilver, koper, lood, aluminium, willen mensen al duizenden jaren toch het liefste goud bezitten. Wat is er toch zo begeerlijk aan dat gele glimmende metaal? Misschien moeten we dat mysterie gewoon accepteren voor wat het is: Goud is en blijft de Koning der metalen.

U zult niet de eerste zijn die bij de verkoop van gouden sieraden wordt opgelicht. Wellicht heeft u ze geërfd van uw moeder of tante, of is het goud dat al tientallen jaren bij u in de kast ligt, of waarvan één oorbel mist of een slotje defect is. U ziet een opvallende advertentie in een huis-aan-huis blaadje waarin staat dat u daar de allerhoogste prijs krijgt voor oud gouden u besluit eindelijk alle laden eens goed door te spitten en uw schatten om te zetten in klinkende munt. Maar hoe weet u nu of u werkelijk waar voor uw goud krijgt?

Ga goed voorbereid op pad

1. Zoek, eventueel met behulp van een vergrootglas) naar de keurmerken die u informatie verschaffen over het goudgehaltevan de sieraden. Het maakt in prijs namelijk een groot verschil of het 14 of 18 karaat is.

2. Verwijder zo mogelijk de edelstenen alvast zelf. U krijgt dan een eerlijk gewicht aan goud omdat de inkoper niet hoeft in te schatten wat het gewicht van de stenen is dat hij eraf moet trekken.

3. Weeg de sieraden met een keukenweegschaal.

4. Kijk online naar de huidige wereldmarktprijs van goud, bijvoorbeeld op Kitco.com; u vindt daarna enig zoeken ook de actuele prijs in euro’s per kilo. Dat is handiger, omdat de goudprijs normaal gesproken standaard wordt uitgedrukt in dollars per tray ounce, zijnde 31,1 gram.

5. Vergelijk daarna de aankoopprijzen van opkopers van goud online. Wanneer op de website alleen de prijs staat die betaald wordt voor zuiver goud, dan moet u even gaan rekenen. Bijvoorbeeld een gouden armband die 10 gram weegt met het merkteken 750, bevat 75% goud, oftewel 18 karaat. Die armband bevat dus 7,5 gram puur goud.

6. Bedenk wel dat de prijzen van opkopers altijd wat lager zijn dan de internationale goudkoers. Sieraden bestaan bijna nooit uit puur goud maar zijn meestal gemengd met andere metalen en uiteraard mag de opkoper er ook wat aan verdienen. Hij moet het goud naar een smelterij brengen, die hem smeltverlies in rekening zal brengen.

7. U kunt altijd eerst om een vrijblijvende taxatie vragen. Neem uw legitimatiebewijs mee als u van plan bent om het goud meteen te verkopen. Een betrouwbare handelaar zal altijd om uw legitimatie vragen om zodoende de handel in gestolen juwelen tegen te gaan.

8. Vraag of de handelaar uw goud zichtbaar wil wegen, dus waar u bij bent. Een betrouwbare handelaar zal altijd een geijkte weegschaal met een keurmerk gebruiken. Kijk met hem mee en informeer wat het gewicht is. Is dat gelijk met wat u thuis heeft gewogen, dan zit u goed. Want één gram verschil kan al gauw tientallen euro’s aan opbrengst schelen.

9. Een dorpsjuwelier lijkt wellicht het meest betrouwbaar, maar de vraag is of dat ook automatisch betekent dat hij u de hoogste prijs zal bieden. Als u op zeker wilt gaan, gaat u bij meerdere adresjeslangs. Soms krijgt u zelf de reiskosten vergoed wanneer u besluit tot verkoop over te gaan.

10. Maar let op: de waarde van het goud dat u krijgt van een inkoper zal uiteraard altijd afwijken van de waarde van het sieraad wanneer u het opnieuw zou aanschaffen.